ТӨРӨӨБҮТ ТЫЛГА УҺУЙУУ ААРТЫГЫН ДАБАЙАН...

11.02.2015 01:52

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай оскуолаларын чинчийэр научнай института,

Дьокуускай уокуругун дьаһалтатын үөрэххэ управлениета

«ТӨРӨӨБҮТ ТЫЛГА УҺУЙУУ ААРТЫГЫН ДАБАЙАН...»

өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыак    

Төрөөбүт тылы, култуураны, литератураны үөрэтии хайдах быһыылаахтык салаллан барыахтааҕый?

Аныгы учуутал туох саҥа, сонун ньыманы туттан, төрөөбүт тыл кэрэтигэр умсугутан, уус-уран айымньы сырдыкка угуйар-иитэр күүһүн арыйан оҕону сайыннарыахтааҕый?

Билиҥҥи кэм учуобунньуктара хайдах буолуохтаахтарый? Бүтүн дойду үрдүнэн үөрэх эйгэтин сайыннарыы тэтимнээхтих бара турар кэмигэр бу олус тоҕоостоох ыйытыы буолла.

Мантан сиэттэрэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай оскуолаларын чинчийэр научнай института, Дьокуускай уокуругун дьаһалтатын үөрэххэ управлениета «Төрөөбүт тылга уһуйуу аартыгын дабайан...» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыагы көҕүлээтилэр. Бу бырайыак сыала-соруга – федеральнай государственнай үөрэх стандарда орто сүһүөх оскуолаҕа киирэр кэмигэр саха тылын уонна литературатын үөрэтиигэ саҥа сыалы-соругу торумнааһын, ис хоһоону, үөрэтии ньымаларын чопчулааһын, көрдөөһүн. Бу бырайыак тула учуонайдар, методистар, ааптар-учууталлар уонна саҥа оҥоһуллар бырагыраамалары, учуобунньуктары, үөрэх босуобуйаларын оҥорууга үлэлэһиэн баҕалаах учууталлар түмсүөхтэрэ.

Уруок – учуутал айымньыта. Хас биирдии учуутал бэйэтин предметигэр кэрэхсэбили, интэриэһи үөскэтэн, табыгастаах үөрэх ньымаларын, технологияны туһанар. Учууталлаабыт уопутун өр сылларга дьаптайан, түмүгэр бэйэтин авторскай тиһигэр тахсан кэлэр. Маннык таһаарыылаахтык үлэлии-хамсыы сылдьар ааптар-учууталлар биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр үгүстэр. Национальнай оскуолалары чинчийэр научнай институт учуобунньугу оҥорууга бэйэтэ ураты көрүүлээх, баай уопуттаах, дириҥ билиилээх учууталлары кытта үгүстүк үлэлэһэр. Үлэ хаамыытын түргэтэтэр уонна хаачыстыбатын үрдэтэр, үөрэх сүрүн бырагырааматыгар эппиэттиир учуобунньуктарынан уонна научнай-методическай үлэлэринэн хааччыйар туһуттан бу эйгэ кэҥиирэ олус наадаалах.  

Олунньу 9 күнүгэр «Төрөөбүт тылга уһуйуу аартыгын дабайан...» бырайыак маҥнайгы тэрээһинэ – «Олох сэһэнэ: өй-санаа дьарыгар үөрэх дэгиттэр дьайыытын сайыннарыы ньымалара» диэн семинар Айыы Кыһатын учууталларын Рустам Николаевич Каженкин («Үөрэ-дьүөрэ туойуохха», аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиитин сокуонугар туһуламмыт уруок), Александра Лукинична Попова (Гоголев-Кындыл «Иэйэхсити кэлэтии» айымньытынан «Иэйэхсиппит эҥэрдэстин» литература уруога), Ньургуйаана Гаврильевна Никитина, Виталий Архипович Слепцов («Бэйэни күрүөлэнии: толкуйдаан анааран көрдөххө...» үөрэх дэгиттэр дьайыыларыгар, ньымаларыгар анаммыт аһаҕас дьарык), Светлана Афанасьевна Липатова («Бырайыактааһын дьарыгын саҥа федеральнай үөрэх стандартыгар сөп түбэһиннэрэн тэрийии», маастар-кылаас) авторскай аһаҕас-дьарыктарыгар ананна. Бу сэминээргэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай оскуолаларын чинчийэр научнай институт дириэктэрэ Светлана Степановна Семенова, дириэктэри наукаҕа солбуйааччы Надежда Николаевна Васильева.Дьокуускай куорат оскуолаларын саха тылын, литературатын уонна төрүт култууратын учууталларын методическай холбоһуга кытыннылар.  

Салгыы, олунньу ый 14 күнүгэр «Төрөөбүт тылга уһуйуу аартыгын дабайан...» бырайыак иһинэн Анна Даниловна Попова, Дьокуускай куорат 1№-дээх оскуолатын саха тылын, литературатын учуутала, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна, «Россия бастыҥ учууталлара – 2011» Россия Президенин гранын хаһаайкатын авторскай семинара буолуоҕа. Бу семинарга кэлбит ыалдьыттар нуучча оскуолатыгар аһыллыбыт саха кылаастарыгар ыытыллар уруоктары, уруок таһынан дьарыктары, нуучча эйгэлээх оскуолаҕа ыһыаҕы тэрийии уратытын, Дьокуускай куорат культурнай кыаҕын оҕону иитиигэ-үөрэтиигэ сатабыллаахтык туһаныы араас көрүҥнэрин, бырайыактыыр-чинчийэр үлэлэри тэрийии уратытын кытта билсиэхтэрэ. Айымньылаахтык үлэлиир учуутал авторскай үлэлэрин быыстапкатын, лекциятын, маастар-кылааһын көрүөхтэрэ-истиэхтэрэ.  

Анна Даниловна Попова үөрэнээччэлин кытта